Điều tra xác định các vấn đề môi trường xã hội và tự nhiên liên quan đến thực hiện quy hoạch bôxit..

Thứ Tư, 23 Tháng Mười 2013 4:15 CH

Điều tra xác định các vấn đề môi trường xã hội và tự nhiên liên quan đến thực hiện quy hoạch bôxit và đề xuất giải pháp lồng ghép điều chỉnh quy hoạch

                                                                              TS. Nguyễn Thúy Lan

                                                                                Trung tâm Môi trường Công nghiệp (CIE)

                                                                          Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ - Luyện kim

 

Trên thế giới, công tác điều tra xác định các vấn đề môi trường tự nhiên và xã hội của các quy hoạch hay chiến lược, kế hoạch phát triển ngành công nghiệp hoặc kinh tế - xã hội cũng mới được hình thành và phát triển trong vòng một thập kỷ trở lại đây. Các lợi ích mà quá trình điều tra đánh giá môi trường này mang lại đối với việc xây dựng hoặc điều chỉnh các quy hoạch hay kế hoạch, chiến lược phát triển ngành công nghiệp hoặc phát triển kinh tế-xã hội khu vực đã được khẳng định ở nhiều nước châu Âu, Mỹ, Australia và Canada. Đối với nước ta, công tác điều tra này còn rất mới mẻ.

Với nguồn trữ lượng quặng bôxit khá dồi dào, Chính phủ đã có chủ trương phát triển ngành công nghiệp khai thác quặng bôxit và chế biến alumin thông qua việc lập và phê duyệt “Quy hoạch phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng bôxit giai đoạn 2007-2015 định hướng đến năm 2025”. Tuy nhiên công tác điều tra xác định các vấn đề môi trường và việc đề xuất các giải pháp lồng ghép các vấn đề môi trường vào quy hoạch hiện tại này chưa được thực hiện. Do những biến động suy giảm kinh tế sâu rộng trên thế giới cùng với những vấn đề có liên quan đến quy hoạch bôxit hiện tại đang được các cấp, các ngành và cộng đồng hết sức quan tâm, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến nguồn nước cấp cho sản xuất, diện tích chứa bùn đỏ, xử lý bùn đỏ, điều kiện địa chất khu vực, giao thông vận tải; các vấn đề về kinh tế-xã hội, văn hóa, an ninh-chính trị trong khu vực v.v. Chính phủ đã yêu cầu Bộ Công Thương xây dựng Quy hoạch điều chỉnh phân vùng thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng bôxit giai đoạn 2007-2015 định hướng đến năm 2025.

Ảnh. Khai thác quặng bôxit tại Lâm Đồng

(Nguồn: Trung tâm Môi trường Công nghiệp (CIE), tháng 12/2009)

Nhận thức sâu sắc tính cần thiết và lợi ích của các đánh giá môi trường có liên quan nhằm đề xuất được các giải pháp lồng ghép các mục tiêu môi trường vào quy hoạch điều chỉnh, Bộ Công Thương đã giao Viện Khoa học và Công nghệ Mỏ - Luyện kim thực hiện nhiệm vụ “Điều tra xác định những vấn đề môi trường xã hội và tự nhiên liên quan đến việc thực hiện quy hoạch khai thác, chế biến quặng bôxit tại Việt Nam và đề xuất các giải pháp lồng ghép điều chỉnh quy hoạch”. Nhiệm vụ được giao thực hiện trong 2 năm (2009 và 2010) với các nội dung chính như sau:

• Xác định các vấn đề chiến lược liên quan đến môi trường xã hội và tự nhiên của quy hoạch;
• Phân tích các mô hình dự án bôxit thành công của một số nước trên thế giới;
• Đánh giá xu thế diễn biến kinh tế, xã hội và môi trường tự nhiên của khu vực trong trường hợp không thực hiện quy hoạch (phương án 0);
• Xây dựng các kịch bản quy hoạch và phân tích các diễn biến của các kịch bản đến vấn đề kinh tế - xã hội, môi trường tự nhiên của khu vực;
• Xác định các công cụ dùng để đánh giá các tác động; sử dụng các công cụ đó để đánh giá và so sánh tác động của các kịch bản trên phương diện kinh tế - xã hội và môi trường tự nhiên;
• Đề xuất kịch bản có lợi nhất về cả ba phương diện kinh tế - xã hội và môi trường tự nhiên;
• Đề xuất các giải pháp lồng ghép vấn đề môi trường kinh tế - xã hội và môi trường tự nhiên và đề xuất lộ trình thực hiện phù hợp đối với quy hoạch;
• Đề xuất các biện pháp phòng ngừa, giảm thiểu, cải thiện và xây dựng chương trình giám sát môi trường.

Các vấn đề môi trường tự nhiên và kinh tế - xã hội cốt lõi có liên quan đến thực hiện quy hoạch bôxit điều chỉnh đã được nhận diện, phân tích và đánh giá. Các tác động tiêu cực tới môi trường do thực hiện quy hoạch được xác định bao gồm:

• Diện tích chiếm đất lớn và lâu dài làm khai trường; hồ chứa quặng đuôi và hồ chứa bùn đỏ;
• Nguy cơ rủi ro sự cố môi trường cao trong quá trình lưu trữ chất thải dạng ướt (bùn đỏ, quặng đuôi);
• Nhu cầu sử dụng nước lớn (chủ yếu là cho tuyển rửa) và nhu cầu sử dụng năng lượng lớn (chủ yếu cho điện phân nhôm);
• Làm thay đổi cảnh quan tự nhiên, địa hình địa mạo khu vực;
• Làm giảm diện tích rừng, diện tích đất canh tác và thảm phủ thực vật; làm thay đổi hệ sinh thái và ảnh hưởng tới đa dạng sinh học;
• Làm thay đổi chất lượng môi trường tự nhiên (đất, nước và không khí)
• Ảnh hưởng tới các vấn đề kinh tế - xã hội, văn hóa và an ninh trật tự trong khu vực.

Ngoài ra, các ảnh hưởng chung của biến đổi khí hậu có thể gây thiếu nước vào mùa khô hay mưa lũ lớn, sạt lở đất vào mùa mưa; hiện tượng nước biển dâng có thể làm ngập chìm nhiều khu vực rộng lớn ven biển nếu đặt các nhà máy alumin, nhôm tại các vùng thấp ven biển. Các tai biến thiên nhiên như hoạt động phá hủy kiến tạo do các đứt gãy gây ra làm yếu cấu trúc nền, đặc biệt có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với các công trình hồ chứa lớn như hồ thải quặng đuôi và hồ thải bùn đỏ./.

 

• Một số vấn đề môi trường chiến lược của Quy hoạch khai thác và chế biến quặng bôxit ... (23/10/2013)
• Một số đề xuất cho mô hình ngăn ngừa giảm thiểu ô nhiễm và hoàn thổ phục hồi môi trường... (23/10/2013)
• Đánh giá các nguồn thải trong khai thác và chế biến khoáng sản ở Việt Nam (23/10/2013)
• Sự cố môi trường và quản lý các nguồn thải trong khai thác và chế biến khoáng sản (23/10/2013)
• Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến hoạt động KT&CB quặng Titan ven biển Miền Trung (23/10/2013)